Zuidwolde – Wat doen de openbare basisscholen en (integrale) kindcentra in gemeente De Wolden op het gebied van duurzaamheid? Veel, zo blijkt uit de activiteiten van openbare scholen van stichting Wolderwijs.
„Wij handelen uit respect voor de natuur, we gaan verantwoord om met onze gebouwen en omgeving, wij beperken verspilling door hergebruik en recycling”, aldus de stichting Wolderwijs in haar koersplan 2019-2023. Halverwege deze periode is het interessant om te bekijken hoe deze woorden worden omgezet in daden.
„Duurzaamheid is natuurlijk een breed begrip”, zegt directeur Karin Hartman van Kindcentrum (KC) De Bosrand in Kerkenveld en KC De Klimtoren in Drogteropslagen. „Wat de praktische kant betreft: qua milieu zijn kinderen hier echt wel bewust bezig met afval scheiden en zo min mogelijk plastic gebruiken bij feestjes. Wat leerstof betreft: wij werken al bijna drie jaar op beide scholen met IPC. Dit is een thematische manier van werken, waarbij je dieper ingaat op de stof en langer stilstaat bij een thema. In alle IPC-thema’s komt ook het internationale aspect aan de orde. Dus we willen de kinderen niet alleen bewust maken van het scheiden van afval op school maar ook over waaróm we dit doen, over de milieuvervuiling wereldwijd en over de plastic soep in de oceanen. De wereld is groter dan het dorp waarin je woont.”
Leerplatform Go!
KC Het Veldboeket in Veeningen is dit schooljaar ook gestart met thematisch werken waarbij alle schoolvakken samenhangen met het thema. Gekozen is voor leerplatform GO! Op dit moment is het thema voor de hele school: Wat is leven? Hierbij ontdekken de leerlingen de verschillende leefmilieus met dieren, planten, bacteriën en schimmels die naast en met elkaar leven.
Directeur Lisette Brandsma van Het Veldboeket wijst trots naar de voortuin van haar school, waar vorig jaar een moestuin is ingericht: „We willen de hele cyclus laten zien. Alles zichtbaar maken, van het planten van een zaadje naar het groeien en het oogsten, het koken en het opeten. Zodat kinderen denken: wat leuk! Ik heb het zelf in de grond gestopt en nu kan ik het eten.”
Het handvaardigheidslokaal wordt omgebouwd tot schoolkeuken. „Dit wordt ook een leerplein. Tijdens het klaarmaken van het eten leer je ook hoe je een recept leest en hoe je ingrediënten moet wegen. Deze zomer hadden we heel veel courgettes. Het waren er zó veel dat we ze hebben verkocht.”
Gezonde buitenlucht
Het afgelopen coronajaar is iedereen zich bewuster geworden van het belang van gezonde buitenlucht. Brandsma: „We moeten een andere mindset krijgen: alles wat je binnen doet kun je buiten doen en andersom. Tijdens de eerste lockdown merkten we al dat kinderen veel meer binnen zaten achter de computer. Dat is niet goed, je wordt er neerslachtig van. De mentale gezondheid holt achteruit. Bewegen helpt, weten we van Erik Scherder, dus bij het leren tellen van 1 tot en met 10 hebben we bij voorbeeld de kinderen naar buiten gestuurd om zo snel mogelijk tien dingen te verzamelen.”
Volgens Brandsma moet je ook op je eigen duurzaamheid passen. „Hoe blijf je als leerkracht zelf gezond? Ik merk het ook aan mijn team. We letten extra op elkaars mentale gezondheid, vragen vaker: ‘Hoe voel jij je?’”
Op de afdeling personeelszaken van het bestuursbureau van Wolderwijs in Zuidwolde wordt dit ‘duurzame inzetbaarheid’ genoemd. ‘Met andere woorden: het gelukkig houden van je medewerkers zodat ze zo lang mogelijk tevreden hun werk kunnen doen’ vertaalt beleidsmedewerker Dick-Charles Blok. „Hierbij moet je denken aan goede scholing, de ouderenregeling en dat soort zaken.”
Zonnepanelen
Blok voert de regie over het beheer van alle schoolgebouwen van Wolderwijs. Graag zou Wolderwijs haar schoolgebouwen duurzamer maken, door bijvoorbeeld zonnepanelen op de daken te plaatsen. „Het lastige hierbij is dat onze gebouwen economisch eigendom van de gemeente zijn. Op het moment dat je iets op het dak wil plaatsen, moet dat dak in goede (actuele) staat zijn en hiervoor is de gemeente mede verantwoordelijk. We móeten dus gezamenlijk optrekken.” Een en ander is anderhalf jaar geleden aangekaart bij de onderwijswethouder, maar tot nu toe heeft dit nog niet het nodige effect gehad.
Directeur Chantal Jurjens van Obs De Wezeboom in Oosteinde en Obs De Rozebottel in Koekange wil dolgraag haar gebouwen verduurzamen, maar weet dat het dak zou instorten onder het gewicht van de zonnepanelen. „Het zijn prachtige gebouwen, echt hele leuke schoolgebouwen maar ze voldoen niet meer aan de moderne voorschriften. Nu met corona ventileren we ons suf, vooral op De Wezeboom met al die kleine raampjes. Elke keer zetten we alles open. Aan het eind van de dag hebben onze leerkrachten het echt fris. We hebben in onze nieuwsbrief iedereen opgeroepen om vooral laagjes aan te trekken. Aan de andere kant heeft dit ons ook meer bewust gemaakt van het klimaatprobleem.”
Het Groene Hart
De Wolderwijsschool met het hoogste leerlingenaantal, IKC Het Groene Hart in Zuidwolde, is dit schooljaar gestart met het scheiden van afval in vier verschillende bakken. Hier gaan de papieren handdoekjes in de (blauwe) papierbak. Als kinderen in plaats van een drinkbeker een drinkpakje mee naar school hebben, gaat het lege pakje weer mee terug naar huis om uitpuilende (oranje) bakken op school tegen te gaan. Het resultaat is verbluffend. Per twee weken scheelt het een restafvalcontainer van 1100 liter. Dit betekent maar liefst 28.600 kilo restafval minder per jaar.
De Wolderwijsschool met het laagste leerlingenaantal, KC ’t Echtenest in Echten, is koploper wat betreft het geven van buitenlessen. In het digitale personeelsblad De Wolderwijzer staan hiervan mooie foto’s en zelfs een filmpje.
Groentetuin
Acht jaar geleden werd bij ’t Echtenest een groentetuin aangelegd. Toen de school in 2016 haar visie wilde aanpassen, kwam deze groentetuin naar voren als paradepaardje. Er bleek flink wat leerrendement mee bereikt te zijn. En zo ontstond de visie: Van binnen naar buiten en van buiten naar binnen. Vandaag de dag is het voor de leerkrachten van ’t Echtenest doodgewoon om wekelijks buitenlessen op het programma te zetten.
Met deze buitenlessen verandert de functie van de schoolpleinen. Het is niet alleen een speelplek maar ook een ruimte om te leren en te ontdekken. De laatste jaren is op alle Wolderwijsscholen geïnvesteerd in de buitenruimte. Hierbij wordt zo veel mogelijk gebruikgemaakt van duurzame materialen. Directeur Martijn Plas van IKC ’t Oelebröd in Ruinen: „Groep 8 heeft in december vlak voor de tweede lockdown geholpen bij het uitdunnen van het Paosbargbossie hier vlakbij. In ruil kregen wij een paar flinke boomstammen waar we een tafel van maken voor ons kleuterplein. Ook willen we stammen van verschillende hoogte neerzetten waar de kinderen overheen kunnen lopen.”
Met kerst heeft elke school van Wolderwijs een bedrag van 450 euro gekregen om naar eigen inzicht te gebruiken voor het schoolplein. Op het plein van de Rozebottel wordt van dit geld een boom geplant voor extra schaduw.
IKC Het Groene Hart heeft de 450 euro in de spaarpot gestort voor het groene buurtplein dat de school samen met omwonenden aan het ontwikkelen is. „We gaan voor vergroening van ons schoolplein door circa veertig procent van de tegels te verwijderen en deze te vervangen door gras”, schrijft de initiatiefgroep in haar plan. „Verder is het de bedoeling dat het huidige schoolplein met het grasveld/sportveld zoveel mogelijk gaat aansluiten op het naastgelegen parkgedeelte zodat het meer een geheel wordt.”
Jachtseizoen
Ruim twee jaar geleden ontstonden er op Obs De Dissel in Ruinerwold plannen voor een schoolplein waar ontdekkend leren en spelen centraal staan. Speeltoestellen waren aan vervanging toe en er was grote behoefte aan schaduw; op het zonovergoten plein stonden slechts drie bomen. Er werd een werkgroep opgericht die actief aan de slag ging om sponsors te werven en subsidies te verkrijgen. Directeur Jaap Scheper is trots op het resultaat: een kruip-door-sluip-door bos met insectenhotel, nieuwe schommels en grote plantenbakken vol verschillende planten. Voor een moestuin bestaan nog geen plannen. „Je kunt overal wel aan beginnen maar het moet ook allemaal bijgehouden worden”, zegt hij.
Ondertussen begint in de tuin van Het Veldboeket alweer van alles te groeien. Groep 4 gevraagd naar de buitenlessen, vertelt een jongetje dolenthousiast: „In de zomer gingen we Jachtseizoen spelen, in het bos. Groep geel tegen groep rood. We moesten elkaar zoeken. Toen gingen wij in de prikkelplanten he? (tegen zijn vriendje). Toen konden de meisjes niet bij ons komen!”
