Duizenden kinderen, van peuter tot tiener, hebben de Hongerwinter van 1944 – 1945 enkel en alleen overleefd omdat ze van hun woonplaats in het Westen van Nederland naar veilige plaatsen in het Noorden werden gebracht waar ze konden aansterken.
Ook in wat nu gemeente De Wolden is, hebben grote groepen kinderen zo de schraalste winter van de Tweede Wereldoorlog overleefd. In het Westen van het land was nergens voedsel meer. De mannen en oudere jongens waren vrijwel allemaal naar werkkampen gedeporteerd. De moeders van de, vaak grote, gezinnen wisten zich geen raad meer. Vier, vijf, soms zelfs acht of tien monden te voeden, maar nergens voedsel te verkrijgen, geen inkomen en een bitterkoude winter die over Nederland joeg.
Destijds maakte men zich minder druk over wie of wat er zou arriveren. Het ging om kinderen en die moesten geholpen worden, punt. Gezinnen in Ruinen, Ansen en omstreken zetten één of meer extra bedjes neer, dekten één of meer extra bordjes aan de tafel en redden zo grote aantallen kinderen van de hongerdood.
Hilversummer Dirk van Reenen kan het zich nog goed herinneren. HIj is de drijvende kracht achter de ceremonie die woensdagmiddag plaatsvindt bij de Mariakerk in Ruinen. Van Reenen is intens dankbaar en zet alle middelen in om een tastbaar monument achter te laten voor de mensen die hem en al die andere kinderen van een wisse hongerdood hebben gered. Hilversums NIeuws berichtte hierover: ” Dirk van Reenen uit Hilversum heeft een grote missie: het verzamelen van verhalen over kinderen die in de beruchte Hongerwinter zijn ondergebracht bij boeren.
Dirk pakt een oude foto. “Dit zijn mijn pleegouders, de familie Flinkert. Dankzij hen ben ik gered van de hongersdood.” Dat gebeurde in de winter van 1944/1945. De eerste poging om Nederland te bevrijden mislukte bij Arnhem en aan alles was een gebrek. Dirk maakte het allemaal mee. “Geen brandstof voor de kachel, geen eten, geen kleren. Het was een ramp.”
Duizenden sterven in de Hongerwinter. 40.000 kinderen worden gered doordat ze stiekem bij boeren in het noorden en oosten van Nederland worden ondergebracht. Onder wie ook Dirk en zijn broertje uit Hilversum. Midden in de nacht rijden ze met een vrachtwagen en een oude vuilniswagen vol kinderen naar Drenthe. “We zaten op de bodem en het was pikkedonker. Het was de bedoeling om zo eventuele bombardementen te ontwijken. Onderweg kregen we droog brood.”
Lintje
Dirk woont vier maanden bij de familie Flinkert. Daar ontwikkelt zich een band voor het leven. Zijn pleegouders zijn al overleden, maar de families hebben nog steeds contact. “Ik ben ze heel erg dankbaar. Alle boeren die hongerevacués hebben opgevangen verdienen een lintje, maar hebben die nooit gekregen.”
Dat de boeren te weinig eer hebben gekregen, motiveert Dirk om de geschiedenis in leven te houden. Hij wil daarom zoveel mogelijk foto’s, herinneringen en verhalen verzamelen. “Straks als ik het niet meer kan vertellen, moet de geschiedenis voortleven. Het moet worden bewaard.” De eerste stap om de boeren de eer te geven die ze verdienen, wordt in maart gezet. Dan wordt er op initiatief van Dirk een herdenkingsboom in Ruinen geplant.
Maar er zijn nog meer gezinnen waarvan bijna alle kinderen de hongerwinter overleven dankzij de inwoners van Drentse dorpen als Ruinen en Ansen. Van het gezin van Dijk uit Hilversum overleven de jongsten van de 8 kinderen in Ruinen en Ansen. Moeder van Dijk schrijft onmiddellijk na de capitulatie een opgeluchte briefkaart naar de mensen die haar kinderen die maanden zo liefdevol verzorgd hebben:
We kunnen ons nu geen voorstelling meer maken van wat er die wintermaanden door het hoofd van moeder Marie van Dijk-Nieuwenhuizen moet zijn gegaan. De oudste kinderen onder eigen hoede in een omgeving waar geen eten, geen geld en geen werk is, de kleintjes in het Noorden bij “vreemden” ondergebracht en haar man hopelijk nog enigszins recht van lijf en leden op de moeizame terugreis vanuit een werkkamp in Duitsland naar zijn huis en haard.
Dirk van Reenen wil een aandenken, een monument voor allen die in die vreselijke winter hebben bijgedragen aan het overleven van duizenden Nederlandse kinderen die anders de Hongerwinter met grote waarschijnlijkheid niet hadden overleefd.
Morgen meer over de kinderen van het Hilversumse gezin Van Dijk, hun blijf in Ruinen en Ansen en wat Jans Prikken, die immers alles van Ansen en omgeving weet, zich kan herinneren van de Hilversumse evacueetjes. En: wat herinneren de opgevangen kinderen zich nog: van de pastorie, de smederij, de Drentse gezinnen en de Drentse gemeenschap waarin ze maandenlang opgevangen werden?
