Meppel – Vitens maakt zich grote zorgen over de leveringszekerheid van drinkwater. “Dat is een acuut en urgent probleem. De klimaatverandering, de woningopgave en economische groei laten een stijgende drinkwatervraag zien”, zegt Jelle Hannema, directeur bij Vitens.
Vitens levert drinkwater aan inwoners van de gemeenten Meppel en Westerveld. Ook levert Vitens water in Friesland, Gelderland, Overijssel, Utrecht, Flevoland, vier van de vijf Waddeneilanden (Terschelling, Vlieland, Schiermonnikoog en Ameland) en de gemeenten Hilversum en Wijdemeren. In totaal is er vorig jaar voor 351 miljoen kubieke meter aan drinkwater geleverd door Vitens.
Vorig jaar kampte Vitens met 18 minuten en 22 seconden aan ondermaatse leveringsminuten. Dit is een jaarlijks gemiddelde van het aantal minuten dat klanten geen water hebben. Vitens streeft naar een maximum van 14 minuten. Vitens heeft vorig jaar een aantal verzoeken voor drinkwater van zakelijke klanten moeten
afwijzen.
Behalve klimaatverandering, de woningopgave en een economische groei ziet Hannema nog een ander probleem. “We zien dat de watertransitie (een nieuw watersysteem, waarin we duurzaam en circulair met zoet water omgaan) te langzaam gaat. Op de korte termijn is een versnelling van vergunningstrajecten voor drinkwaterwinning noodzakelijk en op de langere termijn is er meer aandacht nodig voor de genoemde watertransitie.”
Drie oorzaken
Vitens geeft drie oorzaken dat de levering van drinkwater nu onder druk staat: Afname van de beschikbare hoeveelheid zoetwater, drukte in de ondergrond en een toename van verontreiniging. Vitens maakt drinkwater uit grondwater, maar het is steeds lastiger om deze bronnen te vinden en te behouden. Dit komt onder meer doordat het drukker wordt in de Nederlandse ondergrond, door groeiende steden, de zoektocht naar hernieuwbare energiebronnen, zoals aardwarmte, en de aanleg van warmtenetten.
Aardwarmte-installaties boren dwars door de bovenste aardlagen, waar ook de drinkwaterbronnen zijn. Bij die boringen kunnen lekkages ontstaan. Bij verontreiniging door lekkages kan het zijn dat die drinkwaterbronnen nooit meer zijn te gebruiken.
Nat jaar
Vorig jaar was het een relatief nat jaar. Maar Vitens waarschuwt: dat moet niet afleiden van de uitdagingen. Immers, door klimaatverandering is er vaker sprake van extreme regenval, en ook droogte.
Extreme regenval helpt wel tegen kortdurende droogte, maar helpt niet om structurele verdroging tegen te gaan. Dit komt omdat het lang duurt voor dit regenwater de grondwaterbronnen van Vitens, diep in de bodem, bereikt. Daarnaast wordt dit water grotendeels direct afgevoerd richting rivieren en de zee. Daarom pleit Vitens voor een duurzaam waterecosysteem waarin water beter wordt vastgehouden.
Daarnaast is er door de klimaatverandering meer vraag naar water. Naar verwachting gebruiken we in heel Nederland in 2040 tot 30 procent meer drinkwater. Dat komt door een toename van droge lentes en zomers, maar ook omdat de temperatuur stijgt. Mensen douchen vaker, sproeien vaker de tuin of vullen een zwembadje. Maar door de toenemende bevolking stijgt de vraag naar drinkwater ook verder.
Schoon water
Tot slot staat ook de kwaliteit van drinkwater onder druk, waarschuwt Vitens. In 2027 moeten alle lidstaten van de Europese Unie voldoen aan een richtlijn die bepaalt hoe schoon de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater moet zijn. Volgens Vitens gaat Nederland deze doelen niet halen zonder aanvullende maatregelen.
Door industrie en landbouw komen er in rap tempo (nieuwe) onwenselijke stoffen in het grondwater. Daarom pleit Vitens – en de gehele drinkwatersector – voor een verbod op PFAS, chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt en van nature niet in het milieu voorkomen.
Marike Bonhof, Chief Financial Officer Vitens: “Om de leveringszekerheid veilig te stellen, zijn aanzienlijke investeringen nodig. De financierbaarheid hiervan staat onder druk. Investeringen zijn nodig voor instandhouding, uitbreiding en aanpassing van de productiecapaciteit aan klimaatverandering.” Vitens heeft de middelen om te investeren. Vorig jaar maakte Vitens 19 miljoen euro winst.
